Ηταν κι εκείνη η ημέρα κρύα, χειμωνιάτικη περισσότερο, κι ας είχε μπει η άνοιξη. Ξημερώματα της 25ης Μαρτίου 1944, πάνω από 1.900 Γιαννιώτες Εβραίοι συγκεντρώνονται από τις γερμανικές δυνάμεις στην άκρη της λίμνης, στον Μώλο των Ιωαννίνων.
Από εκεί θα ξεκινήσει ο μακρύς δρόμος του μαρτυρίου τους, όταν με ανοιχτά φορτηγά θα φτάσουν στη Λάρισα και με τα τρένα στο Αουσβιτς για να εκτελεστούν μερικές μέρες μετά, μαζί με χιλιάδες άλλους Ελληνες.
Στον τόπο που ξεκίνησαν όλα, στην πλατεία Μαβίλη, τα Γιάννενα επέστρεψαν, μία 25η Μαρτίου πάλι, για πρώτη φορά μετά από 74 χρόνια και μνημόνευσαν εκείνους που χάθηκαν. Σήμερα η πόλη θέλει να θυμηθεί, θέλει να σηκώσει το πέπλο της σιωπής.
Ο Δήμος Ιωαννιτών διοργάνωσε την Κυριακή το μεσημέρι ακόμα μία εκδήλωση μνήμης, σηματοδοτώντας όμως αυτή τη φορά ιστορικά τον τόπο συγκέντρωσης και προσθέτοντας έτσι μία ψηφίδα μνήμης στην πόλη που έχασε μέσα σε ένα πρωινό περίπου το 10% του πληθυσμού της.
Εκείνο το πρωί, οι Γιαννιωτοεβραίοι, ανάμεσά τους πάνω από 600 παιδιά, χάθηκαν μέσα στην παγερή σιωπή, με την «επιχείρηση» να ολοκληρώνεται με επιτυχία, όπως θα αναφέρουν τα ναζιστικά έγγραφα.
Περίπου 100 ήταν όσοι κατάφεραν να επιστρέψουν από τα στρατόπεδα του θανάτου, το 1945, και μαζί με άλλους 60 που είχαν σωθεί στην Αντίσταση και αλλού, κατάφεραν να ανασυστήσουν το 1946 την κοινότητα, η οποία αριθμεί σήμερα περίπου 50 μέλη. Ανάμεσά τους και τρεις επιζήσασες των στρατοπέδων.
Πίσω, χιονισμένος ο Δρίσκος όπως και τότε, ο δρόμος που οδήγησε στον αφανισμό μία από τις πιο λαμπρές εβραϊκές κοινότητες των Βαλκανίων.
Ο τόπος συγκέντρωσης ακόμα ίδιος σχεδόν και σήμερα. Τα πλατάνια, ο ανοιχτός χώρος, οι παλιοί δρόμοι της εβραϊκής συνοικίας μερικά μέτρα παραπάνω, όπως και η Συναγωγή από τη μέσα πλευρά του Κάστρου.
Στην εκδήλωση παρέστη η υφυπουργός Παιδείας, Μερόπη Τζούφη, οι βουλευτές Γιάννης Στέφος και Κώστας Τασούλας και εκπρόσωποι των τοπικών αρχών, ενώ παρά τη βροχή και το κρύο και ο κόσμος που συγκεντρώθηκε ήταν πολύς.
Με πρωτοβουλία της Δημοτικής Πινακοθήκης εκτέθηκε ένα φωτογραφικό υλικό γερμανικών αρχείων από την ημέρα της εκτόπισης, που είχε πρωτοδημοσιευθεί το 2005 στην τοπική εφημερίδα «Ηπειρωτικός Αγών», προκαλώντας πανελλήνια συγκίνηση με διεθνή απήχηση.
Επίσης ομάδα του Δημοτικού Θεάτρου Ιωαννίνων με ένα θεατρικό δρώμενο διηγήθηκε μέσα από μαρτυρίες τις πρώτες εκείνες ώρες του βίαιου ξεριζωμού.
Δάκρυα δικαίωσης
«Τα διαχρονικά πολυπολιτισμικά Γιάννενα οφείλουν να συντηρήσουν αυτόν τον χαρακτήρα τους και στις μέρες μας. Μ’ αυτόν τον τρόπο, από τη μια αντιστεκόμαστε στις ιδέες του μίσους, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, από την άλλη ανοίγουμε τις πύλες μας στο μέλλον και στην πρόοδο», τόνισε στην ομιλία του ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας, ενώ ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων, Μωυσής Ελισάφ, επισήμανε τη σημασία της μνήμης στις μέρες μας.
Και είναι αλήθεια ότι με αυτήν την εκδήλωση η μνήμη συνάντησε τον τόπο, και τα δάκρυα που έβλεπες στα πρόσωπα γύρω είχαν μέσα τους κι ένα ίχνος δικαίωσης, γιατί δεν ξεχάστηκαν εκείνοι που χάθηκαν.
Δεν έγραψε άδικα τον στίχο «Αχ παινεμένα Γιάννινα, ω ανθότοποι των οραμάτων» ο Γιαννιωτοεβραίος ποιητής Γιοσέφ Ελιγιά.
Συντάκτης: Φιλήμων Καραμήτσος
(Πηγή: efsyn.gr)
